Moet je vertellen over neurodivergentie op werk?

Als je neurodivergent bent, werkt je hoofd anders dan bij de meeste mensen. En dus ook anders dan die van je collega’s en leidinggevende. Dat kan op de werkvloer handig en fijn zijn, maar soms ook lastig. In dit artikel leggen we je uit hoe je daarmee om gaat.

1. Wat is neurodivergentie?
2. Wat ervaren neurodivergente mensen op de werkvloer?
3. Moet je vertellen over neurodivergentie op werk?
4. Welke regelingen voor neurodivergente mensen zijn er?
5. Hoe ga je om met werkproblemen door neurodivergentie?

1. Wat is neurodivergentie?

Iedereen is en denkt anders, maar in onze maatschappij zien we bepaalde dingen als ‘normaal’. Als iemands hersenen op een andere manier functioneren, noemen we die persoon neurodivergent. Dat kan autisme, ADHD, dyslexie, dyscalculie, een obsessief compulsieve stoornis, gilles de la tourette of iets anders zijn. Neurodivergentie is een verzamelterm en is dus voor iedereen anders.

2. Wat ervaren neurodivergente mensen op de werkvloer?

Mensen met een neurodivergente diagnose als ADHD, autisme, hoogbegaafdheid (of iets anders) kunnen in hun werk tegen problemen aanlopen. Je bent bijvoorbeeld sneller overprikkeld, hebt wat meer tijd nodig om instructies te begrijpen, raakt sneller afgeleid, vindt sociaal contact met collega’s lastig of voelt spanning bij vergaderingen. Ieder mens is anders en kan dus ook tegen andere dingen aanlopen.

Aan de andere kant ervaar je waarschijnlijk als neurodivergent persoon ook juist voordelen in je werk. Je bent bijvoorbeeld creatiever dan je collega’s, ziet snel verbanden, kunt goed analyseren, voelt stemmingen beter aan, leert snel nieuwe dingen of bedenkt de beste oplossingen. Neurodivergentie maakt jou wie je bent en daarom ook een waardevolle collega en werknemer.

'Door mijn ADD heb ik een hyperfocus of helemaal geen concentratie. Ook ben ik snel verveeld. Gelukkig werk ik nu als communicatieadviseur bij een bureau met veel verschillende klanten en projecten. Ook is er veel vrijheid en mag ik zelf mijn werktijden bepalen. Als m’n werk maar af komt en het goed is. Dat werkt voor mij top. Er is ruimte voor m’n chaotische hoofd en creativiteit. Ook mijn kritische oog en het zien van alle details komt goed van pas. Ik heb tijdens mijn sollicitatie hier niet verteld dat ik ADD heb, maar heb het later wel eens laten vallen. Het is voor mij niet zo relevant, want ik ben wie ik ben en functioneer hoe ik dat doe. Nu denk ik dat het in de creatieve sector ook wel anders is; daar werken veel neurodivergente mensen. Wil je over je neurodivergentie vertellen op je werk? Dan zou ik ook vooral de kracht die je eruit haalt benadrukken. En toelichten wat voor toevoeging het eigenlijk is om een neurodivergent persoon in je team te hebben!' - Danique (27), communicatieadviseur

3. Moet je vertellen over neurodivergentie op werk?

Je moet niks. Als je neurodivergent bent, is dat jouw zaak. Je bent dus niet verplicht om je baas en collega’s hierover te vertellen. Aan de andere kant is het ook niets om je voor te schamen. Als er een veilige sfeer op de werkvloer hangt, kan het fijn zijn om meer over jezelf te delen. Helaas heerst er soms nog een stigma rond neurodivergente diagnoses, maar je bent niet je diagnose. Voel dus zelf aan waar je je prettig bij voelt.

Soms is het wel handig om het met je werkgever te bespreken. Bijvoorbeeld omdat je tegen een probleem aanloopt. Of omdat een kleine aanpassing voor jou prettiger werkt. Vraag in dat geval een gesprek aan met je leidinggevende en leg uit hoe je hoofd werkt en waar je behoefte aan hebt.

'Ik ben autistisch en dat heeft me op het gebied van scholing en carrière behoorlijk in de weg gezeten. Ik heb in het speciaal onderwijs de middelbare school afgemaakt met de hakken over de sloot, maar in vervolgopleidingen liep ik helemaal vast. Het was allemaal te veel: te groot, te druk, te chaotisch, te vermoeiend. Daardoor heb ik nooit een vervolgopleiding voltooid. Op werkgebied heb ik de afgelopen jaren veel uitgeprobeerd, maar ook dat verliep moeizaam. Gelukkig is thuiswerken sinds de coronapandemie normaler geworden en zijn werkgevers flexibeler. Dat was voor mij heel gunstig. Ik werk nu als freelance eindredacteur en copywriter voor twee verschillende opdrachtgevers. Vanuit huis kan ik mijn eigen ideale werkomstandigheden creëren. Beide werkgevers zijn ook heel tevreden over me en daar ben ik heel blij mee. Ze zijn ervan op de hoogte dat ik autistisch ben en proberen er zo goed mogelijk rekening mee te houden. Ik heb ook het gevoel dat de maatschappij autisme de laatste tijd (iets) minder ziet als “oh, dat is zo’n contactgestoorde vreemde vogel”. Dat het steeds prominenter aanwezig is in de samenleving, in de vorm van bijvoorbeeld autistische influencers/makers of acteurs, draagt daar denk ik wel aan bij.' - Jochem (29), freelance eindredacteur en copywriter

4. Welke regelingen voor neurodivergente mensen zijn er?

In de wet staat jammer genoeg niets vastgelegd over rechten voor mensen met psychische aandoeningen. Maar je werkgever moet zich wel inzetten zodat jij op een gezonde manier je werk kan doen.

Voor neurodivergente mensen zijn prikkels als geluid, fel licht en temperatuur vaak overweldigend. Een stille werkruimte, thuiswerken of een noise cancelling koptelefoon kunnen dan al helpen. Bedrijven hebben vaak een potje waar zo’n koptelefoon of apparatuur om thuis te werken uit vergoed worden. Ook zijn er vaak potjes voor persoonlijke ontwikkeling, zoals trainingen of cursussen. Niet elke cursus werkt even goed als je neurodivergent bent. Gelukkig bestaan er speciale trainingen voor neurodivergente mensen van experts die precies weten hoe ze jou kunnen helpen opbloeien.

5. Hoe ga je om met werkproblemen door neurodivergentie?

Veel werkvloeren zijn ingericht op mensen met een ‘standaardbrein’. Werkgevers weten vaak niet zo goed hoe ze hun organisatie kunnen aanpassen zodat neurodivergente mensen er ook fijn inpassen. Daardoor kan jij tegen problemen aanlopen. Een veilig gesprek over dit onderwerp kan hierbij helpen. Leg daarin uit hoe jouw hoofd werkt en hoe jij je werk nog beter kan doen. Heb je bijvoorbeeld vaker behoefte aan wat rust, het zelf bepalen van je werktijden of het overslaan van een vergadering? Geef dat aan en leg uit waarom jij op die manier beter je werk kan doen.

Reageert je werkgever niet zo begripvol als gehoopt? Of krijg je niet de hulp waar je om vraagt? Stap dan naar de vertrouwenspersoon binnen het bedrijf.

Hopelijk hebben we je meer kunnen uitleggen over neurodivergente mensen en hoe die functioneren op de werkvloer. Heb je nog vragen? Stuur ons een appje via onze WhatsAppservice.