Onregelmatige werktijden
Zo krijg je grip op je rooster!
Onregelmatige werktijden, jij weet er alles van. Elke week andere werkdagen, wisselende werktijden, weekenddiensten, vroeg in de ochtend werken of juist ’s nachts. In sommige banen, zoals in de zorg en de detailhandel, zijn onregelmatige roosters de norm. Dat kan best pittig zijn en zorgen voor een slechte werk-privébalans. Geleefd worden door je rooster, dat is niet de bedoeling. Laten we kijken hoe je dat kunt voorkomen.
1. Hoe zit het met jouw werk-privébalans?
Een goede balans tussen je privéleven en je werk is heel belangrijk. Het houdt jou fit en gezond en zorgt ervoor dat je het plezier in je werk niet verliest. Maar wat is nou precies een goede werk-privébalans? Daarmee bedoelen we dat je plezier en voldoening uit je werkt haalt en tegelijkertijd energie en ontspanning kunt halen uit je privéleven. Dat gaat bij mensen met wél een regelmatig rooster al soms mis, maar met onregelmatige werktijden is die balans vinden nog een stuk lastiger. Daarom is zo het belangrijk om grip op dat onregelmatige rooster te krijgen. Kijk eens kritisch naar je eigen werk-privébalans. Hoe sta je ervoor?
Hoe merk je nou dat jouw werk-privébalans niet in orde is? Je merkt dan bijvoorbeeld dat je stress voelt, slecht slaapt en geen energie of zin in je werk hebt. Je werk ‘weegt’ te zwaar, waardoor je in je privéleven niet genoeg kunt ontspannen en genieten. Benieuwd hoe het zit met jouw stressgehalte? Doe de Sneltest Werkdruk!
2. Dit zijn jouw rechten bij onregelmatig werk!
Gelukkig zijn er heel veel wetten en regels, die jou moeten beschermen als je werkt met onregelmatige roosters. Door te weten waar je recht op hebt, krijg je automatisch meer grip op je eigen situatie. Hieronder zetten we je belangrijkste rechten op een rij.
- Je rooster moet minimaal 28 dagen van tevoren bekend zijn. Check wel even je cao, want het kan zijn dat daarin een andere termijn staat. In dat geval geldt die afspraak.
- Je rooster mag na die 28 dagen niet zomaar aangepast worden. Je baas mag dat alleen doen met een goede reden, bijvoorbeeld als een collega ziek is.
- Als je rooster gewijzigd wordt, mag je niet zomaar weigeren. Kan je niet? Dan moet je samen met je leidinggevende en team tot een oplossing komen.
- Ook met onregelmatige werktijden mag je maximaal 12 uur per dag en 60 uur per week werken.
- Na een werkdag moet je minimaal 11 uur achter elkaar kunnen rusten tot de volgende dienst. Eens in de 7 dagen mogen dat minimaal 8 rusturen zijn, maar alleen als dat echt nodig is.
- Als je werkt buiten de gangbare werkdagen en -tijden, zoals in het weekend of ‘s nachts, dan heb je vaak recht op een onregelmatigheidstoeslag. Een hoger uurloon dus! Kijk in je cao of dit voor jou geldt.
3. Houd het gezond en leuk
Als je een wisselend rooster of onregelmatige werktijden hebt, moet je extra op jezelf letten. Eet gezond en regelmatig, zorg voor genoeg frisse lucht, beweeg voldoende tussendoor en probeer een goed slaapritme aan te houden. Slaapritme? Tja, dat is lastig als je soms vroeg in de ochtend of midden in de nacht moet werken. Gelukkig hebben we genoeg tips om toch een goed slaapritme te krijgen en te houden!
Naast gezond moet je werk ook leuk blijven. Investeer in een gezellige werkomgeving met je collega’s. Uiteindelijk moet je het samen doen! Maak een praatje tijdens de pauze of trakteer je collega’s op een zelf meegebrachte snack. Deel complimentjes uit om de spirit erin te houden en maak af en toe, als het werk het toelaat, tijd voor wat lol.
'Ik werk als persoonlijk begeleider op een groep voor jongeren met een licht verstandelijke beperking in combinatie met een complexe hulpvraag. Ik heb ochtend-, middag-, avond- en slaapdiensten. Dat gaat allemaal door elkaar. Deze week heb ik bijvoorbeeld 2 keer een slaapdienst en 2 keer een dienst van 14.00 tot 22.00 uur. Volgende week weer een vroege dienst en een slaapdienst. Die onregelmatige werktijden gaan me goed af. Het helpt als ik leuke activiteiten om mijn werk heen plan, zodat daar wel regelmaat in blijft zitten. Na een slaapdienst slaap ik bijvoorbeeld 2 uurtjes en zorg dat ik daarna iets gepland heb. Al is het soms moeilijk om mezelf daartoe te motiveren. Gelukkig doet mijn vriendin hetzelfde werk, dat scheelt. Goed plannen en de waardering die je voor het werkt terugkrijgt, doen wonderen. Die waardering zit in kleine dingen. Een bedankje voor een fijne dag of ouders die een compliment geven. Toch denk ik niet dat dit een baan voor de toekomst is. Op de lange termijn, misschien over 5 jaar, wil ik meer stabiliteit als er wellicht een gezin ter sprake komt. Dan gaan de prioriteiten ergens anders naar toe.' - Joep (28), begeleider gehandicaptenzorg
4. De voordelen van onregelmatige diensten
Verlies ook de voordelen van dat onregelmatige rooster niet uit het oog:
- Je krijgt vaak een toeslag als je op onregelmatige werktijden werkt.
- Geen dag is precies hetzelfde. Sleur? Daar hoef je niet bang voor te zijn.
- Ook ben jij vrij op de momenten dat anderen wel werken. Dat betekent dat je de stad, de sportschool of het huis voor jou alleen hebt.
- En wat dacht je van wat vaker uitslapen of soms een langer weekend?
In steeds meer bedrijven wordt het rooster gemaakt door middel van zelfroosteren. Je maakt dan samen met je collega’s een werkrooster in plaats van dat je leidinggevende dat voor jullie doet. Ook dat heeft grote voordelen. Je bepaalt zelf wanneer je werkt en kunt dus ook meer rekening houden met je privéleven. Hallo goede werk-privébalans! Doet jouw werkgever nog niet aan zelfroosteren? Stel het dan gewoon eens voor.
Wil je meer weten over verschillende soorten roosters? Kijk dan eens op deze pagina over roosters. Daar vind je ook een interessante download over zelfroosteren!
5. Zo zorg je voor balans!
We hebben je al wat tips gegeven voor een betere werk-privébalans, maar wat kun je nou nog meer doen? Zorg bijvoorbeeld dat je als je vrij bent niet alleen maar op de bank gaat netflixen, maar ga er even uit! Spreek met vrienden af of ga de natuur in. Vrij betekent ook echt vrij. Probeer dus als je vrij bent niet met je werk bezig te zijn. Maak duidelijke afspraken over je bereikbaarheid buiten werktijden en stel hierin ook je grenzen!
Blijf je moeite houden met jouw onregelmatige rooster? Bespreek dit dan met je leidinggevende. Je baas wil natuurlijk ook dat jij fit en productief bent. Probeer samen een oplossing te vinden. Bijvoorbeeld wel werken op wisselende werkdagen, maar met vaste begin- en eindtijden. Of andersom. In overleg is vaak een hoop mogelijk.
Hopelijk weet je nu meer over hoe belangrijk een goede werk-privébalans is én hoe je zelf zorgt voor een betere balans. Grip op je onregelmatige rooster, dat is de bedoeling. Onthoud dat jouw geluk en werkplezier op nummer 1 moet staan. Heb je nog vragen over dit onderwerp? Stuur Amal of een van onze andere collega's dan een appje.
